Xwecihên
van taxan çawa berê di jîyana kevnare ya gundewarîyê da xelk bi bangê dîkilên
hevdu hişyar dibûn, vê gavê jî bi sînyal, zeng û melodîyên telefonên destî, haj
hevdu dibin, adeta sanîye sanîye hevdu taqîb dikin. Ji şivan û gavanan heta
karmendên di nav ofîs û buroyên di apartmanên şubî çiyayî serê xwe dirêjî
esmanî kirî da, dest pêkve bi telefon in...Telefonên bi kamera û şandina "sms"an
ser û binên dinyayê gihandine hev.Televizyon bûye platforma dîtin û seyra bûyer
û qewimînên cîhanê. Ji xwe înternetê dinya adeta kirîye okyanûs ku tê da her
reng û tarz melevanî tête kirin. Axir ji telefona destî heta televizyon û
înternetê, teknolojîya ragihandinê pêkve bûye çav û guhê mirovahîyê. Ji ber
hindê, bûyerên qenc jî, xirab jî êdî bi rêya vê teknolojîya ragihandinê, li bajêr
be, li gund heta mezrayekê be, dikeve nav hemû malan. Kir û kiryarên di demên
berê da dihatin kirin li gundê cîran nedihatin bihîstin, belêm îro bûyereke li serê
Sibîryayê qewimî, di eynî demî da li gundekî Gelîyê Zê tête bihîstin û hetta
dîtin bi rêya vê teknolojîya pêşkevtî û modern.
Eve demek e kirêtî û rûreşîyeke bêtixûb di serê rojevê da ye; kuştina
jinan! Esasen di nav civatên paşvemayî û paşvehêlayî da, ev sûcê giran ji berê
were tête kirin û helbet binasên sosyoekonomîk, sosyopolîtîk û sosyokulturel yên
vê kiryara dijmirovî hene û divêt bi berfirehî û kûrahî bêne analîz kirin. Belêm
di çarçoveya vê nivîsara kurt da jî be, divêt destnîşanîyek bête kirin û dengê
hawara dijî vê hovîtîya li ser jinê bête xurt kirin. Helbet ev sûc tinê li nav
civata paşvemayî û herweha bi zanahî hatîye paşvehêlan ya Kurd da naête kirin. Lê
belê, mirovê Kurd ji bûyerên nav civata xwe berpirsiyar e. Gotina "Çi
bikin, di nav hemû civatên paşvemayî da dibin ev mesele" mazereteke rûreşîyê
ye.
Rastîyek heye ku evro ev kirêtî û sûc di nav civata me da têne dîtin û
kirin. Roj nîne ku li bajêr an bajêrkekî Kurdistanê nûçeyê kuştina kiçek an jineke
Kurd neête bihîstin. Ev kiryarên dijmirovî ji berê were di nav civata Kurd da
têne kirin, lê hem nedihatin bihîstin, hem jî bi zanahî dihatin peçinandin. Belêm
di şertên îro yên pêşkevtî da, di nav vê deryaya teknolojîya ragihandinê da êdî
eve ne mumkun e. Zihnîyeta mêrşahî, bîr û bawerîyên kevneperês, otorîteya dînan
ya negatîv, tradisyonên kirêt bûyne zirh, metal, şûr û tîr û kivanên desthilata
mêrê Kurd. Mêrê Kurd, desthilata xwe ya salan bi rengekî dijmirovî bi kar tîne
li ser jina Kurd. Mêrê Kurd, jina Kurd kirîye êxsîra xwe, xwe kirîye hakimê
hemû mafan.
Mêrê Kurd, "namûs" kirîye ristika desthilata xwe û kirîye
stuyê jina Kurd û dîsa jin kirîye nobedara vê "namûs"ê! Mêrê Kurd her
reng "bênamûsî"yê dike, belêm fermana şiddet û kuştina ji ber namûsê
jî li ser jinê dîsa ve ew dide. Mêrê Kurd, mefhûmê "namûs"ê bo kirêtîyên
xwe kirîye zirh û metal. Mêrê Kurd, "namûs"di nav pêsîra jinê da zevt
kirîye û herweha jî kirîye tabûya desthilata xwe, belêm xwe ji parastina
"namûs"ê jî muaf girtîye. Mêrê Kurd, ev bar û wezîfeya hinde giran, -ku
bedelê îhmala vê wezîfeyê can e û biryardêrê vê yêkê ji dîsa mêr bi xwe ye-, daye
ser milê jina Kurd û xwe daye alîyekê!. Mêrê Kurd, bi kiryarên xwe yên bi navê
"namûs"ê beramberî jina Kurd dike, sûcdar e û bi van kir û kiryarên
xwe ve jî "bênamûsî"yê dike!. Belêm mixabin ku paradoksa jina Kurd jî
kûr e ku, her ew jin, vî mêrê hov digihîne, li ser serê xwe dike hût û
cinawir!.
Ne tinê kuştin, her reng şiddeta li ser jinê divêt bête mehkûm kirin.
Mêrê Kurd divêt xwe ji vê kirêtîyê rizgar bike. Şiddet û kuştina li ser jina
Kurd, rûreşîya mêrê Kurd e. Li ser vê yêkê Kongreya Neteweyîya Kurdistanê [KNK]
bangeke gelek giring kirîye ku divêt herkes beramberî vê bêdadîya li ser jina
Kurd dengê xwe bilind bike. KNKê wisa gotîye di banga xwe da; "Digel pirs
û pirsgirêkên polîtîk, herweha problemên sosyal yên navînî jî jîyana xelkê
Kurdistanê tengav û bi êş û jan dikin. Di serê van problemên sosyal da jî,
şiddeta li ser jinê ye. Di van rojan da kuştina jinan li Kurdistanê di serê
rojevê da ye. Helbet binasên sosyoekonomîk, sosyopolîtîk û sosyokulturel rola sereke
dileyizin di vî warî da. Dewleta kolonyalîst ya Tirkîyeyê ji serî were gelek bi
zanahî sîstemê eşîrî û feodalîyê li nav civata Kurd jînde hêla û vê polîtîka
xwe didomîne jî. Li ser van adet û tarzên jîyana kevnare, teessûbîya dînî,
nexwandahî, zihnîyeta bi salan ya mêrşahî ya di nav civata Kurd da, jîyan li
jinê heram kir, kire jahr û mirin. Mêr û adet û zihnîyeta kevneperês ya civata
Kurd, xwe kirin yêk û desthilata xwe li ser jinê ava kirin, jin kirin depê
armanca kirêtîyên xwe. Barê giran yê "namûsê" danan ser milê jinê û
bi lêdan, her reng şiddet û kuştinê jin kirin êxsîrê xwe. KNK her bi çi binasî
be, şiddet û kuştina jinê neku tinê şermizar dike, mehkûm dike û bangî xelkê
Kurd, pêşengên polîtîk, rêber û rênîşanerên civatê, yên dînî û ronakbîran dike
ku her bi çi rengî be, rêyê li ber vê wehşeta li ser jinê bigirin, bi
daxuyanîyên şermizar û rûreşkirinê nemînin, mueyyîdeyekê biafirînin ku li ser
vê bêperwatîya zihnîyeta mêrşahîya mêrê Kurd lêveker be." [Daxuyanîya
KNKê - 4.11.2006, Bruksel]
Divêt herkes ji milê xwe ve li ser vê pirsê raweste û reftara xwe kivş
bike. Bêdadîya li ser jinê tête kirin, bêdadîya herî mezin e! Xwe ji vê
kirêtîyê xilas bikin, destên xwe ji vî sûcî bişon, rûyê xwe spî bikin!.
Çirîya Paşîn [Teşrîn – November] 2006
http://www.xweza.com/Namus%20u%20Benamusi-Nov.2006.pdf
