14-15-16ê
Gulanê rojên cejna zimanê Kurdî ne... Ji
ber xatiraya kovara HAWARê, ku 15ê Gulana 1932ê dest bi weşanê kiribû, 15ê
Gulanê wekî roja Cejna Zimanê Kurdî tête pîroz kirin... Ev tradisyone Komisyona
Ziman û Perwerdeyê ya KNKê da dest pê kirin ku di sala 2006ê da ev biryare
hatibû wergirtin û ji 2007ê were jî tête pîroz kirin.
Dewleta TCê
polîtîkaya xwe ya asîmîlasyonê bi her rengî û bi metod û teknîkên nû didomîne.
Desthilata
polîtîk ya Kurdistanê jî bi israr di hemû kar û xebatên xwe da bi giranî û
esasî zimanê Tirkî bi kar tîne. Ma heke perwerdeya îdeolojîk û polîtîk di her
xelekên perwerdeya navxweyî da Tirkî hate bi kar înan dê çawa Kurdî pêş
bikeve...
Medyaya
fermî ya Kurdistanê heke hemû imkanên xwe dane weşana Tirkî, Kurdî dê çawa pêş
bikeve...
Şehridarîyên
Kurdistanê heke ji bilî fermîyeta îdarî ya zimanê Tirkî, di nav xwe da, di
têkilîyên digel xelkê da, di dana xizmetguzarîyê da Tirkî bi kar bîne dê çawa
Kurdî pêş bikeve...
Rêvebir û
kadroyên partîyên legal yên Kurdistanê heke di hemû xebat û têkilîyên nav û
derve yên xwe da Tirkî bi kar bînin, Kurdî dê çawa pêş bikeve...
Polîtîkerên
Kurd heke di hemû kom û kombûnên xwe da, tinê silavê bi Kurdî bidin û
"tiştên giring" jî bi Tirkî bêjin, Kurdî dê çawa pêş bikeve...
Kurdê sade,
an yê qelemşor, an yê xwanda, an yê xwudan pîşeyên bilind, an nivîskar, an
şair, an hunermend, an ronakbîr, an rojnamevan heke got "ez nikarim xwe bi
Kurdî îfade bikim" û axivtina xwe bi Tirkî kir, Kurdî dê çawa pêş
bikeve...
Di
çayxaneyên qedîm yên Kurdistanê da heke kaxez, domîno, hemû leyiz û hetta
tawle, ku zimanê tawleyê bi hejmarî Kurdî ye, bi Tirkî hatin leyistin, Kurdî dê
çawa pêş bikeve...
Dîndarên
Kurd, mela û alimên dînî yên Kurd, heke dîn û diyanet bi israr Erebî kirin û
dan, Kurdî dê çawa pêş bikeve...
Pêkve Kurda
heke Tirkî axivtin wekî statuyeke şehrewarî û modernî qebûl kirin, Kurdî dê
çawa pêş bikeve...
Gelek Kurda
heke hêj jî navên zarokên xwe Tirkî anjî Erebî danan, Kurdî dê çawa pêş
bikeve...
Armanca
dewleta TCê birandina zimanê Kurdî ye, asîmîlekirina Kurda ye... Duhî eve kir û
îro jî vê dike û ji pratîka wan xuya ye ku dê vê polîtîkaya xwe ya dijî mirovî
bidomînin... Ew gelek bi aşkerayî dibînin ku Kurd di bi kar înan û parastina
zimanê xwe da micid nînin... Li ber aşê asîmîlasyonê xweş têne hêran... Lewma
jî di vî karê xwe da berdewam e... Dewleta TCê baş dizane ku bikirê
asîmîlasyonê heye û ew jî bi ambalajên nû vê firoşkarîya xwe ya asîmîlasyonê
didomîne van bikirên "sade" yên Kurd!..
Kurd bi vê
asîmîlasyona dewleta TCê ve namînin, vêca xwe, xwe bi xwe jî asîmîle dikin.
Anku otoasîmîlasyonê dikin. Anku xwe bi xwe mala xwe xirab dikin, paşeroja xwe
reş û tarî dikin!..
Çi bikin?..
Em jî her roj û her seetê vê rastîyê wekî dirêşê dikene nav çavên Kurda!.. Em
dê di vê rastîyê da bi israr bin. Kî dilê xwe dihêle bila bihêle!.. Kî xwe aciz
dike bila bike!.. Heqîqeta Kurda li bakur ev e!.. Pêkve Tirkîhez in!.. Bi Tirkî
axivtinê dibine xwudan statu!.. Bi Tirkî axivtinê tac û stêrên ser milê xwe
zêde dikin!..
Li vê derê
em parantêzekê vekin...Tirkî wekî ziman, şubî hemû zimanên biyanî meqbûl e û
bila bete zanîn... Lê belê, divêt ev rastîye jî bête dîtin: Tirkî li bakura
Kurdistanê zimanê dewleta kolonyalîst ya TCê ye. Tirkî bi darê zorê li ser
Kurda tête ferz kirin. Di vê çarçoveyê da zimanê Tirkî ji teref dewleta TCê ve
wekî aletekî asîmîlator tête bi kar înan li ser Kurda... Ji ber hindê di
hissîyata Kurdan da beramberî zimanê Tirkî hessasetîyek hebe jî tebîî ye...
Dewleta TCê ji ber vê reftara xwe ya asîmîlasyonîst û bi ferzkirina zimanê xwe
Tirkî li ser Kurdan siyaneta zimanê xwe Tirkî jî dişkêne li nik mirovê Kurd...
Di tesbîta vê rastîyê da mirov di dilê xwe da wisa jî dibêje; xwezî Kurd hinde
hessas ban!..
Bi her hal,
îro rastîyek li ber çavan e; ji milekê ve dewleta TCê asîmîlasyonê dike. Li
milêdî jî Kurd bi xwe otoasîmîlasyonê dikin. Belêm encam yêk e!. Kî qazanc
dike?.. Dewleta TCê û polîtîkaya wan ya asîmîlasyonîst!..
Gelî
Kurdan!.. Li ber vê heqîqetê hûn dikarin xwe serfiraz bibînin?..
Gelî
desthilatdarên polîtîk!.. Hûn xwe serkevtî dibînin gelo di bizava doza
Kurdistanê da?.. Armanca we Kurdistaneke bêyî Kurdî ye gelo?.. Hûn bi vê
pratîka xwe ya hilweşîyayî ya di warê zimanî da xwe rûspî û serbilind
dibînin?..
Gelî
nivîskar, şair, hunermend û timamî ronakbîran!.. Ev rewşe bo we jî ne
sefaleteke bîr û hizirî ye gelo?..
Belê...
Pirêza me Kurdan ev e di warê zimanê xwe da!..
Kurdên ku
xwe gelek zana û di merkeza dinyayê da dibînin!.. Kumê xwe, şewqeyê xwe, fotorê
xwe, dersoka xwe ji serê xwe bînine xwarê û danine ber xwe û hûr û kûr
bihizirin!.. Gava zimanê Kurdî nema, gava makzimanê Kurdan Kurdî helîya, gelo
kultur, edebîyat û hunereke resen ya Kurdî dê bimîne?.. Heke we bo perwerdeyeke
kamil ya Kurdî, ku şertê esasî ev e, mûyê xwe nelivand, wextê xwe bi axivtin û
riberizên stewr û sloganên xalî borand, bi teklîfa form û modelên dûrî rastîya
jîyanê bi aqilê xelkê leyistin zimanê Kurdî dê çawa jînde bimîne?..
Bifikirin!..
Û ji ber rewşa îro ya perîşanîya zimanê Kurdî xwelîya dinyayê bi serê xwe
werkin!..
Çi tête gotin bo nufûsê?.. Li bakura
Kurdistanê û Tirkîyeyê bîst milyon Kurd. Helbet eve hejmara etnîk orîjîn e...
Başe nufûsa Kurdîaxêv çend e?... Îro ketîye bin pênc milyona... Nifşê nû jî êdî
Kurdî naaxivin!.. Paşeroja civatekê, xelkekê, neteweyekê zarok in, nifşên nû
ne... Heke ev zarokên nû têne dinyayê, çavê xwe vekine dinyaya bi zimanê Tirkî,
Kurdî dê çawa bimîne?.. Kes û hêzên ku gelek mezin diaxivin, ji makro siyasetê
milîmek nayêne xwarê çi difikirin gelo li ser vê yêkê?!.. Ev tablo tête çi
manayê?.. Anku her diçe nufûsa Kurdîaxêv kêm dibe... Heke ev xemsarî, sefalet û
perîşanîya fikrî, bêciddîyet, kibir û quretîya li nav hêzên polîtîk û bilcumle
ronakbîran bi vî şeklê heyî dom bike, qet xema nexwin hejmara Kurdîaxêvan êdî
bi milyonan nayê behs kirin, dê behsê hizaran bikin!.. Dinyaya siyasî ya
Kurdistanê, dinyaya ronakbîrî ya Kurd, sûcdar e ji vê rewşa kambax!..
Îro jî
pîrozbahîyên Cejna Zimanê Kurdî li dûv hev dê bêne dan. Lê di rastîyê da ev
pîrozbahî êdî bûyne şovên polîtîk!.. Pratîk wekî hercar dîsa ve dê her bi Tirkî
dewam bike!..
Rewş ev
e!.. Gelo çi bêjin?.. Pîroz be cejna zimanê Kurdî?..
Belê!.. Digel hertiştî dîsa ve bila pîroz
be!.. Çu guneha zimanê Kurdî nîne... Hemû neqencî, guneh û xemsarî ya rêber û
rêvebirên polîtîk û ronakbîrî yên Kurdistanê ye!.. Ev tebeqeya serdest û
elîtîst ya civata Kurdî sûcdar in!.. Bi siyaset, edebîyat, çand û hunera xwe ya
seqet û dûrî Kurdayetîya resen çi diçînin wê diçinin!.. Ma heke xelkê feqîr û
reben çi bike!..
15 Gulan 2019
ROJAN HAZIM